اثر غلظت و زمان محلول پاشی کود نیتروژن مکمل بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا (brassica napus. l) به عنوان کشت دوم در شالیزار

به منظور بررسی اثر غلظت و زمان محلول پاشی کود نیتروژن مکمل بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد، شاخص های رشد و کارایی مصرف نیتروژن درکلزا (هیبرید هایولا 401) به صورت کشت دوم در شالیزار، آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی با 16 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) به اجرا گذاشته شد. دراین آزمایش غلظت نیتروژن خالص (از منبع اوره) در دو سطح (5 و 10 در هزار) در هفت زمان محلول پاشی شامل: 1- محلول پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی (کدهای 06/1 تا 08/1 کدبندی سیلوستر- برادلی و میکپیس)، 2- محلول پاشی در مرحله ساقه رفتن (کدهای 01/2 تا 03/2 )، 3- محلول پاشی در مرحله قبل از گلدهی (کد 9/3 )، 4- محلول پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی + ساقه رفتن، 5- محلول پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی + قبل از گلدهی، 6- محلول پاشی در مرحله ساقه رفتن + قبل از گلدهی، 7- محلول پاشی در مرحله 6 تا 8 برگی + ساقه رفتن + قبل از گلدهی مورد استفاده قرار گرفت و با دو تیمار شاهد شامل بدون مصرف کود نیتروژن و کوددهی متداول خاکی به صورت در زمان کاشت، در زمان ساقه رفتن و قبل از گلدهی به میزان 180 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مقایسه شد. نتایج نشان داد که بین تیمارهای محلول پاشی نیتروژن شامل غلظت و زمان محلول پاشی، بین شاهدها و نیز بین شاهدها با تیمارهای محلول پاشی از نظر بسیاری از صفات مورد مطالعه از جمله عملکرد دانه، میزان روغن، تعداد خورجین در بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و دوام سطح برگ، کارایی مصرف نیتروژن، کارایی زراعی نیتروژن، شاخص برداشت نیتروژن اختلاف معنی داری وجود داشت. محلول پاشی با غلظت 10 در هزار در مرحله ساقه رفتن + قبل از گلدهی، بیشترین عملکرد دانه (7/4221 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (1/1771 کیلوگرم در هکتار)، تعداد خورجین در بوته (7/219)، کارایی زراعی (94/17 کیلوگرم بر کیلوگرم)، کارایی مصرف نیتروژن (45/23 کیلوگرم بر کیلوگرم) و شاخص برداشت نیتروژن (39/77 درصد) را دارا بود. تیمار محلول پاشی در غلظت 10 در هزار در هر سه مرحله رشد گیاه (6 تا 8 برگی + ساقه رفتن + قبل از گلدهی) و زمان ساقه رفتن + قبل از گلدهی، بیشترین بازیافت ظاهری (به ترتیب با میانگین 71/70 و 78/68 درصد) و بیشترین کارایی جذب نیتروژن (به ترتیب با میانگین های 12/87 و 18/85 کیلوگرم بر کیلوگرم) را داشتند. بالاترین شاخص سطح برگ (lai) (به ترتیب87/6 و 57/5)، سرعت رشد گیاه (cgr) (به ترتیب 16/15 و 29/14 گرم بر متر مربع در 10 روز- درجه رشد) و دوام سطح برگ (lad) (به ترتیب 1204 و 1029 سانتی متر مربع در 10 روز- درجه رشد) نیز در تیمارهای محلول پاشی ده در هزار در زمان ساقه رفتن + قبل از گلدهی و 8-6 برگی+ ساقه رفتن + قبل از گلدهی مشاهده شد. همچنین این سه شاخص رابطه نزدیک و مثبتی را با عملکرد دانه داشتند (به ترتیب 67/0=r2، 86/0= r2و 89/0=r2). براساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که محلول پاشی کود نیتروژن مکمل در مراحل ساقه رفتن و گلدهی کلزا باعث تامین نیاز کودی و کمک به افزایش محصول و کارایی مصرف کود نیتروژن در این گیاه می شود.